MEB 9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Dersi 1. Ünite Tekrar Testi Çöz

I. Tittim virman çirilet.
II. Çamaşırları tahır tahır gaynadırdıh.
III. Artıg mene bu küçe dar.
IV. Bak, dikiz et abi! Balığı nasıl temizliyor.
Aşağıdaki kavramlardan hangisi numaralanmış cümlelerden herhangi biriyle eşleştirilemez?

Bir kahvehane işletmecisi, çayın fiyat tarifesini, müşterilerinin isteme biçimine göre uygulamak istemiştir. Dükkânın duvarına asılan;
“– Çay ver: 3 lira,
– Çay gönder: 2,50 lira,
– Çay versene: 2 lira,
– Çay verir misin?: 50 kuruş” yazan liste ilgi görüyor.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

Peyami Safa’nın başyapıtlarından biri olan Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Türk edebiyatında “İnsan ruhunun derinliklerinde ve labirentlerinde dolaşan ilk roman” olması ve hasta bir insanı ve onun iç dünyasını ele alması bakımından önemli bir yere sahiptir.
Bu parçaya göre Peyami Safa’nın söz konusu eseri aşağıdaki bilimlerden hangisine daha çok kaynaklık eder?

Deli Yusuf’un zurna gibi çatlak sesi uzaktan işitilmekteydi:
— Yire batası? Dün ni şekil gelmedin? İreceb’i yola salacaklarmış.
Karabibik, Deli Ali’ye seslendi.
— Genem Deli Yusuf ünlüyo!
— He He, İreceb’i uğratacaklarmış deyyo. Senin habarın var mı?
— Dün gün Yosturoğlu diyoodu. Askere gidiyoomuş.
— Adalya(Antalya)dan çağırmışl.. Muayna olacakmış.
Aşağıdakilerin hangisinde bu parçada örneklenen dilin kullanımından doğan türünün tanımı doğru verilmiştir?

Dihidrojen monoksitin özellikleri:
- Suçluların yüzde yüzünün dihidrojen monoksit içtiği bilinmektedir.
- Nükleer reaktörlerde soğutucu olarak kullanılmaktadır.
- Lezyon ve tümörlerde bulunur.
- Fare zehirlerinin üretiminde de kullanılır.
Bu kimyasalı tanıdınız mı?
Nurbanu bir kimyasalı, bilimden uzak bir şekilde farklı şeylerle ilişkilendirmekte ve arkadaşlarına bu kimyasalın ne olduğunu sormaktadır. Dihidrojen monoksit, H2 O molekülüdür, yani sudur. Gerçekten de su, sayılan tüm alanlarda kullanılmaktadır. Ancak DHMO şeklinde yazılınca, korkunç gösterilebilmekte ve tehdit unsuruymuş gibi algılanmaktadır.
Bu parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

Edebî metinlerin özellikleri şu şekildedir:
*Muhatabında estetik heyecan (güzellik duygusu) uyandırır.
*Doğrudan bilgilendirme amacı taşımaz.
*Kelimeler yan ve mecaz anlamlarıyla kullanılır.
*Anlatıcı öznel bir tutum izler.
*Kurmaca bir yapıya sahiptir.
Verilen bilgilerden hareketle aşağıdakilerden hangisi bir edebî metin örneği olamaz?

Birbirine yaslanmakla ayakta durabilen bu ahşap evler, sanki bir sıraya gelmiş uyuyorlar. Yerde duvar üstünde sönük bakışlarıyla ağır ağır gezinen, tüyleri dökülmüş, derisi karnına yapışmış, birkaç kedi sokağın hareketsizliğini canlandırıyor. Cumbaların birine asılmış küçük kafesteki saka kuşu kafesin çubuklarını gagalayarak aşağı yukarı çırpınıyor.
Bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez

Dil canlı bir varlıktır. Kendi içinde zamanla değişime uğrar. Eski Türkçedeki “kapığ” kelimesinin “kapı” şeklini alışı buna örnek olarak verilebilir. Bu farklılaşmada hem zaman hem de yaşanan coğrafi ve kültürel değişim etkilidir. Toplumun kültüründe, dininde, yaşadığı coğrafyada görülen değişim dilin de değişmesine sebep olur. Türkler 10. yüzyıla kadar yabancı kültürlerin etkisinden uzak kalmışlardır. Kendi alfabelerini kullanmışlardır. Ancak İslamiyet’in benimsenmesi ve yaşanan coğrafyanın değişmesiyle birlikte Arap ve Fars kültürlerinin ve dillerinin etkisi Türk kültürü ve dilinde kendini hissettirmeye başlamıştır. Bu dönemde Arap alfabesine kullanılmaya geçilmiş, Türkçeye Arapça ve Farsça kelimeler girmeye başlamıştır. Batı medeniyetinden etkilenilen dönemde ise Latin alfabesi, Fransızca ve İngilizce kelimeler kendini göstermiştir.
Aşağıdakilerden hangisi bu parçada anlatılanlara örnek gösterilemez?

Bu sırada kapı vuruldu. Gel dedi, kadın. Gelen Mehmet’ti.
Bu parçada aşağıdaki iletişim ögelerinden hangisi yoktur?

Ben bir yerlerdeyim, hep bir yerlerden bir yerlereyim. Uzun uzun yıllar geçmiş parmaklarımla, o biçim bir suların dibinde kırık dökük alnında. Kurgularım yıkıntıya uğramış; bu kadar açıklıkla nasıl söyleyebiliyorum, (ben o mu) nasıl? Artık benim değil bu bahçe, ev. Ben kimim? Onlar nedir benim için? Ağır ağır atımın burnunu okşadım, artık benim değil. Ben neyim? Uysal, ıslak gözleriyle başını eğdi, kişnemek ister gibi ama o kadar yorgun, o kadar bacakları bükülü. İçerlere giremem, neyim ki? İçimde zavallı bir çarpışmayla yeniden yuları yakaladım. Bahçemin oralarda falan atımla birlikte, bir kuyularda yeniden yola koyuldum. Yürüdüğüm tünellerde neyi beklediğimi bilmeyerek, nereye varacağımı bilmeyerek...
Bu parçanın anlatımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

Bir sanat eserinin kendi diliyle anlattıklarının ayrıca anlatılması için yazı ve konuşma dillerinin aracılığına ihtiyaç duyulur. Eleştirmenler sanat eserlerini yazı ve konuşma diliyle inceler. Edebiyatın dışındaki sanat eserlerinde açıklamaya muhtaç gözlemler daha çok barınır. Edebiyat kültürü bu gizlerin çözülmesinde önemli bir etkendir. Dilin inceliklerini özümsemiş birinin ağzından anlatılan bir resim, bir heykel, bir mimari eser layık olduğu yeri bulur. Sanat söyleşilerinin ana öğesi dil olduğuna göre, edebiyatın yetkinleştirdiği dil de bütün sanat eserlerinin anahtarı olarak düşünülebilir. Eserin çıkış noktası, örgüsü, nelerden etkilendiği, neleri etkilediği dil aracılığıyla sergilenir.
Bu parçada asıl vurgulanmak istenen düşünce aşağıdakilerden hangisidir?

Edebiyatla bilim arasında çeşitli düzeylerde ilişki söz konusudur. Bu ilişkinin temel nedenleri edebiyatın insana ait hiçbir şeye kayıtsız kalmaması ve dilin hem edebiyatın hem de bilimin ortak ögesi olmasıdır. Edebî bir metinde yazar, temel konusu olan insanı anlatırken psikoloji, sosyoloji, tarih, coğrafya gibi sosyal bilimlerden yararlandığı gibi deneysel bilimlerden de yararlanabilir.
Buna göre,
Bu caddeye ne kadar da çok fotoğrafçı toplanmış, şimdiye kadar kaç tanesinin önünde resimleri seyre daldım. Bütün bu mesut insanlar buralara da saadetlerini tespit ettirmek için koşuşmuş olacaklar. Bu resimlerde, yaşayacaklarından daha uzun zaman tebessümleri devam edecek. Şu gelin, demin gördüğüm kocalı kadın değil mi? Şu pembe yüzlü, çift örgülü saçlı küçük çocuk, daha demin sıçrayarak yanımdan geçen genç kız değil mi? Belli belli! Bu fotoğrafhanelerde hiç ölülerin resmi yok. Zaten en yakın mezarlık buraya kilometrelerce uzakta. Bu caddede ancak mesut dolaşılabilir. Yalnız bu caddede bulunmak insanı mesut etmeye kâfidir. Yaşadığımı, ben de saadetimi düşünmeliyim. Şu kadar dükkânın içinde elbette beni de mesut, hiç olmazsa memnun edebilecek şeyler satanlar da yok değil ya!
metninde edebiyatın hangi bilimden yaralandığı söylenebilir?

İnsan önce kendini bilme özgürlüğüne kavuşmalıdır. Yunus, bunun için, “İlim kendin bilmektir.” demiştir. Doğduğu, büyüdüğü çevreyi tanıyan; ait olduğu toplumun genel ve özel niteliklerini öğrenen ve daha geniş anlamda komşu ulusların yaşayışını, düşünüşünü izleyebilen insan, özgürlüğün eşiğine adım atmış demektir. Hem maddi hem manevi yaşantımızın gerçeklerini, okuma, deney ve gözlem yolu ile öğrenme özgürlüğüne sahip olmalıyız. Descartes “Düşünüyorum, o hâlde varım.” diyerek insan olarak yaşamanın ancak düşünme yetisi ile gerçekleşebileceğini söylemiştir.
Bu parçada aşağıdaki düşünceyi geliştirme yollarından hangisine başvurulmuştur?